Malleus Maleficarum

Κατά την περίοδο του Μεσαίωνα, σ’ ολόκληρη την Ευρώπη είχε κυριαρχήσει στην τάξη των κληρικών, είτε καθολικών είτε προτεσταντών, η άποψη ότι κάθε είδους κακουχία σωματική, πνευματική, φυσική ή ιατρική, οφείλονταν στη συνεργασία του Διαβόλου με τις μάγισσες. Έτσι ξεκίνησε ένα ανελέητο κυνηγητό για πολλούς αιώνες κατά των μαγισσών, από την εκκλησία, μέσω της Ιεράς Εξέτασης. Αποτέλεσμα όλων αυτών ήταν η έκδοση ενός βιβλίου, οδηγού κατά της μαγείας. Το βιβλίο αυτό έφερε τον τίτλο “Malleus Maleficarum” και γενικότερα γνωστό ως “The Witches’ Hammer” (Το Σφυρί Των Μαγισσών).

Το βιβλίο αυτό εκδόθηκε το 1486 στη Γερμανία από τον Χάινριχ Κράμερ (πρύτανης του πανεπιστήμιου της Κολωνίας) και τον Ιακώβ Σπρένγκερ (Δομινικανός Αρχί-ιεροεξεταστής στη Γερμανία). Είναι ένα από τα γνωστότερα βιβλία που επιβεβαιώνουν και επισφραγίζουν τον σκοταδισμό του Μεσαίωνα. Το Malleus είναι οργανωμένο με ερωτο-απαντήσεις ώστε να είναι ευκολότερη η ανάγνωση και χρήση του. Χωρίζεται σε 3 μέρη. Στο πρώτο μέρος περιγράφονται όλες οι μαγικές πράξεις, αναλύεται ο ρόλος του Διαβόλου και η σχέση του με τους μάγους και κυρίως με τις μάγισσες. Ακόμα προτείνονται τρόποι αντιμετώπισης τους. Στο δεύτερο μέρος αναλύεται ο ρόλος των δαιμόνων, καθώς και πως εισβάλουν στον κόσμο μας, αλλά και πως μπορούν να εκδιωχθούν. Το τρίτο αφορά τις διαδικασίες της ανάκρισης και δίκες μαγισσών.

Εκείνη την εποχή, η επικοινωνία και η συνεργασία των μαγισσών με τον Σατανά δεν τίθετο υπό αμφισβήτηση. Μέσω αυτού του εγχειριδίου οι ιεροδικαστές και οι κληρικοί εναντιώνονταν όχι μόνο στις μάγισσες, αλλά και σ’ αυτούς που πίστευαν ότι όλα αυτά τα φυσικά φαινόμενα που χρεώνονταν στην μαγεία είχαν την πηγή τους σε έννοιες, οι οποίες δεν μπορούσαν να κατανοηθούν ακόμα από την ανθρωπότητα. Αυτοί που αμφισβητούσαν την εγκυρότητα του Malleus Maleficarum‚ προέρχονταν κυρίως από λόγιους κύκλους. Πίστευαν ότι αυτή η υπερβολική αντιμετώπιση του θέματος αναδείκνυε την άσχημη πλευρά της ανθρώπινης φύσης, όπως φυσικά ίσχυε. Η υστερία αυτή έφτασε σε σημείο όπου όλοι οι θεοσεβούμενοι που είχαν αποδεχτεί το Malleus, ακόμα και αν γνώριζαν ότι ο γείτονας τους που καταδικάστηκε από τη ιερά εξέταση ήταν αθώος, δεν μπορούσαν να μιλήσουν και να εκφράσουν την άποψη τους. Στιγματισμός εξαιτίας κάποιας σχέσης με τον κατηγορούμενο ή η επιθυμία καταστροφής κάποιου γνωστού τον οποίον χρέωναν με την κατηγόρια του μάγου, υποκινούσαν την δημόσια αποδοχή αυτού του εγχειριδίου.

Δυστυχώς, όλα αυτά είχαν ένα άλλο σοβαρό αντίκτυπο στην κοινωνία, το οποίο ήταν η δαιμονοποίηση του θηλυκού σαν ευάλωτη ύπαρξη στην επίδραση του κακού. Η δαιμονοποίηση είχε την αρχή του στο προπατορικό αμάρτημα, καθώς επίσης και στην ακατανόητη έλξη των ανδρών από τις γυναίκες. Στο Malleus προβάλλεται ένας άνευ προηγούμενου μισογυνισμός.

Τα ζώα και οι καιρικές συνθήκες, θεωρούνταν επίσης ευάλωτα στην επίδραση του διαβόλου. Γι αυτό έχουμε και μια συνεχή αναπαράσταση των δαιμόνων με ζώα, αποδίδοντας τους έτσι το χαρακτηριστικό της ανεξέλεγκτης σεξουαλικής δραστηριότητας. Στον ύστερο μεσαίωνα η συμφωνία με τον διάβολο χαρακτηριζόταν απόλυτα με την κατάλυση της χριστιανικής κοινωνίας. Έτσι, η Ιερά Εξέταση, βασιζόμενη σε αυτό, προχώρησε μέχρις ότου προέβαλε την σεξουαλική ένωση μεταξύ δαιμόνων και ανθρώπων. Έτσι επικράτησαν οι θεωρίες των incubi (αρσενικών δαιμόνων, οι οποίοι συνουσιάζονταν με γυναίκες) και των succubi (σπανιότερο, δαιμόνων ντυμένων γυναικεία που ξεγελούσαν άντρες). Το Malleus Maleficarum προσπαθεί να συγκεκριμενοποιήσει τον λόγο ύπαρξης των μάγων και των μαγισσών. Λειτουργώντας όπως ο ιερέας μεταξύ θεού και ανθρώπων, μάγος και μάγισσα δρουν ως διάμεσος μεταξύ διάβολου και ανθρώπων. Έτσι η απειλή μετατοπίζεται από τον διάβολο στις μάγισσες. Κατά τους ιεροδικαστές αυτό προτιμούνταν από τους δαίμονες, δηλαδή τα ανθρώπινα όντα να αποτελούν την απειλή, με την ιδιότητα του μάγου και της μάγισσας, αφού ο διάβολος ιδιοποιείται έτσι ένα δημιούργημα του Θεού και ταυτόχρονα υπάρχει απώλεια ψυχών. Επίσης ο διάβολος αποκτά περισσότερη δύναμη σε σχέση με τον Θεό. Έτσι έχουμε ένα ανταγωνιστικό τρίγωνο θεού-διαβόλου, ιερέων-μάγων, ανθρώπων-ανθρώπων.

Όμως, το σοβαρότερο όλων ήταν όταν το Malleus αποτέλεσε το μέσο να οδηγηθούν χιλιάδες άνθρωποι στην πυρά. Η κατάληξη αυτή είχε ρόλο εξευμενιστικό για τον καταδικαζόμενο για μαγεία. Το κακό όμως δεν σταματούσε εκεί. Η δικαιοδοσία της Ιεράς Εξέτασης έφτανε και ως τη χρήση βασανιστηρίων προκειμένου να αποσπάσουν ομολογίες. Με τέτοια ψυχολογική επιφόρτιση, ανάγκαζαν τους κατηγορουμένους να επιλέξουν την οδό της άμεσης ομολογίας σε τελετές και εγκλήματα, έστω και αν δεν ήταν η πραγματικότητα, μόνο και μόνο για να γλιτώσουν από τα ανυπόφορα μεσαιωνικά βασανιστήρια.

Παρόλα αυτά, το Malleus Maleficarum θέλοντας να επιτελέσει το σκοπό του, έδινε σημαντικές πληροφορίες ως αναφορά στη μαγεία και τα τελετουργικά. Έτσι, ακόμα και σήμερα αποτελεί ένα από τα δημοφιλέστερα βιβλία σε κύκλους αποκρυφιστών.