Το φαράγγι των Μύλων

To φαράγγι των Μύλων βρίσκεται 5 χιλιόμετρα νότια της πόλης του Ρεθύμνου. Το παλιό χωριό των Μύλων είναι χτισμένο βαθιά μέσα σε ένα δύσβατο φαράγγι και η θέα από το δρόμο είναι κάτι το μοναδικό, καθώς μπορεί κανείς να δει τα παλιά ετοιμόρροπα σπίτια να εξαφανίζονται μέσα στην πυκνή βλάστηση και τα βράχια. Η πυκνή αυτή βλάστηση οφείλεται στο ποτάμι που διασχίζει το φαράγγι και χωρίζει το χωριό σε δυο μέρη.

Στα παλιά χρόνια, οι άνθρωποι που έμεναν στο χωριό αυτό έπρεπε να διασχίσουν το φαράγγι για να φτάσουν στο χωριό τους, οπότε μπορεί να φανταστεί κανείς πόσο απομονωμένα ζούσαν. Το παλιό χωριό των Μύλων είναι έρημο εδώ και 20 χρόνια. Η θέση του είναι τόσο μοναδική και απόμακρη, που ήταν – και είναι – σχεδόν ακατόρθωτο να κατασκευαστεί κάποιος δρόμος για να υπάρχει πρόσβαση προς αυτό και από τον “έξω” κόσμο. Καθώς περνούσαν τα χρόνια, η απομόνωση οδήγησε τους κατοίκους να εγκαταλείψουν το χωριό και να δημιουργήσουν το νέο χωριό των Μύλων σε μια νέα τοποθεσία αρκετά κοντά στην παλιά. Η παραδοσιακή ασχολία των τότε κατοίκων ήταν η παραγωγή αλευριού με τη βοήθεια νερόμυλων, εξ ου και το όνομα του χωριού. Άφησαν όμως τα σπίτια τους έρημα και έφυγαν, τα οποία παραμένουν ως σήμερα, άλλα μισογκρεμισμένα και άλλα σε σχετικά καλή κατάσταση.

Πρώτη επίσκεψη: Το σούρουπο…

Η ιστορία του χωριού μας κίνησε το ενδιαφέρον και επισκεφθήκαμε το μέρος, λίγη ώρα πριν τη δύση του ηλίου. Είναι –όπως αποδείχτηκε – η καλύτερη στιγμή να επισκεφθείς το μέρος και να το φωτογραφήσεις. Ξεκινήσαμε την κατάβαση προς το ποτάμι, μια πορεία περίπου 10 λεπτών μέσα από αρκετά δύσβατο μονοπάτι. Περνώντας το ποτάμι, αντικρίζει κανείς τα πρώτα χαλάσματα και την ερημιά που επικρατεί, και αισθάνεται αμέσως την απομόνωση και την μαγευτική μοναξιά του μέρους. Προχωρώντας στους πέτρινους δρόμους αποκαλύπτεται η φθορά του χρόνου και η εγκατάλειψη. Πριν πέσει η νύχτα περιπλανηθήκαμε στα πέτρινα μονοπάτια αναζητώντας κάποιο ίχνος ζωής. Καθώς σουρούπωνε, τα βήματά μας, μας έφεραν κοντά στο νεκροταφείο. Εκεί, η ερημιά ήταν παράξενη και η ατμόσφαιρα βαριά και μελαγχολική. Μέσα στη σιωπή ένιωθες, σαν από ένστικτο, ότι δεν είσαι μόνος.

Η νύκτα έφτασε. Κατευθυνόμαστε προς το μονοπάτι για να επιστρέψουμε στην πραγματικότητα. Φτάνοντας στο αυτοκίνητο, γυρίζουμε και κοιτάμε για τελευταία φορά το χωριό πίσω μας. Στο μυαλό μας νοιώθουμε την ανάγκη να επιστρέψουμε στο χώρο που μόλις αφήσαμε, τώρα που έπεσε το σκοτάδι. Το μέρος μας καλεί. Φεύγουμε. Μέχρι την επόμενη φορά…

Δεύτερη επίσκεψη: Μεσάνυχτα…

Αυτό ήταν. Μετά από μερικές εβδομάδες από την πρώτη μας επίσκεψη, επιστρέψαμε. Η υπέρτατη πρόκληση. Στεκόμαστε και κοιτάμε ψηλά από τον δρόμο, κάτω στο απόλυτο σκοτάδι που περικλείει το φαράγγι. Παίρνουμε τους φακούς μας και αρχίζουμε την κατάβαση. Έχει αρκετό αέρα και το μόνο που μπορείς να ακούσεις είναι ο βρυχηθμός του αέρα, καθώς μαστιγώνει τα δέντρα. Το τοπίο είναι καταπληκτικό. Το μέρος μοιάζει τόσο διαφορετικό τώρα απ’ ότι την ημέρα! Κατεβαίνουμε κάτω προς τα σπίτια, προσπαθώντας να κρατήσουμε την ισορροπία μας και να μην πέσουμε στον γκρεμό μπροστά μας. Περνάμε το ρυάκι και φτάνουμε στον παλιό οικισμό. Η ατμόσφαιρα είναι αποπνικτική καθώς το σκοτάδι που μας περικλείει μας οδηγεί και ταυτόχρονα μας προκαλεί να χαθούμε μέσα του. Φτάνουμε σε ένα γνώριμο σπίτι και μπαίνουμε μέσα. Ανάβουμε ένα κερί και παραμένουμε εκεί για περίπου μία ώρα, συζητώντας και σχολιάζοντας το χαρακτήρα του μέρους, ακούγοντας τους ήχους της φύσης απ’ έξω, τρέμοντας το άγνωστο, νοιώθοντας εκτεθειμένοι και απροστάτευτοι… Όταν βγαίνουμε έξω ξανά, βρισκόμαστε για άλλη μια φορά αντιμέτωποι με την άγρια ομορφιά του τοπίου, περπατάμε στα μονοπάτια, ανάμεσα στα ερείπια, καθώς μπαίνουμε σε άλλα σπίτια που παρουσιάζονται μπροστά μας σαν από το πουθενά. Αισθανόμαστε τόσο χαμένοι, και την ίδια στιγμή τόσο εξοικειωμένοι με το τοπίο. Το δάσος που μας περιτριγυρίζει μοιάζει τώρα στο σκοτάδι, ακόμα πιο πυκνό και επιβλητικό απ’ ότι στο φως της ημέρας.

Ο άνεμος συνεχίζει να φυσάει λες και προσπαθεί να μας εκδιώξει από το μέρος αυτό. Συνειδητοποιούμε ότι έχει έρθει η ώρα της επιστροφής. Προσπαθούμε για λίγο να βρούμε το μονοπάτι που οδηγεί στο δρόμο πάνω. Αρχίζουμε την ανάβαση πίσω στον πραγματικό κόσμο, αφήνοντας πίσω το μέρος αυτό που παραμένει τόσο παλιό, περήφανο, επιβλητικό, μυστηριώδες και κρυμμένο από τα μάτια του ανθρώπου. Άξαφνα, ακούμε έναν ήχο υψηλής συχνότητας, σαν μια γυναικεία κραυγή, πιθανότατα προερχόμενη από ένα πουλί της νύχτας. Και την ακούμε πάλι! Και πάλι. Και μετά χάνεται. Ποιός ή τί μας καλεί πίσω; Φεύγουμε και αναρωτιόμαστε τί μπορεί να ήταν. Ας ελπίσουμε ότι θα το ανακαλύψουμε… την επόμενη φορά! Και θα είναι σύντομα…

Τελευταίες σκέψεις - Συμπέρασμα

Ο σκοπός μας κατά τη συγγραφή αυτού του άρθρου είναι να σας δώσουμε ένα μικρό δείγμα της σκοτεινής ομορφιάς αυτού του μέρους, και θα ήθελα να πιστεύω ότι μερικοί από εσάς θα ανταποκριθούν στο κάλεσμά του, ή καλύτερα στην πρόκλησή του. Καθένας από εσάς έχει σίγουρα χαράξει στην καρδιά του ένα παρόμοιο μέρος – φανταστικό ή αληθινό – που εκπληρώνει την λαχτάρα του για το σκοτεινό και μυστηριώδες. Αυτό αντιπροσωπεύει το μέρος αυτό για εμάς. Προσπαθήστε να είστε εκεί, εάν είναι δυνατό, να νοιώσετε την έξαψη, να κάνετε την κοιλάδα των Μύλων το δικό σας Σκοτεινό Καταφύγιο. Εμείς πάντως κάναμε την επιλογή μας…

’Όλα τα πράγματα μου έμειναν όπως να ’χω πεθάνει πριν από καιρούς.

Σκόνη στη σκόνη γέμισε ο τόπος, και γράφω με το δάχτυλο σταυρούς.’’

Κώστας Καρυωτάκης