Ο κόσμος των εντόμων του Jan Fabre

Την ιδιαίτερα πρωτοποριακή δουλειά του διάσημου Βέλγου Jan Fabre με τίτλο “Announcement to the outside world”, είχαμε την τιμή να φιλοξενήσουμε και στην χώρα μας. Σχετικά με το έργο: Έρχονται στο μυαλό μου αρκετές λέξεις για να το χαρακτηρίσω, μα καλύτερα ας δώσω μια μικρή περιγραφή, καθώς κάθε σχόλιο είναι περιττό. Λοιπόν, πρόκειται για μια σειρά ανθρώπινων κρανίων που είναι ολικά καλυμμένα με κελύφη σκαραβαίων και πολυάριθμους ξύλινους σταυρούς, που είναι και αυτοί καλυμμένοι με σκαραβαίους ή άλλα έντομα, δίνοντάς τους με αυτόν τον τρόπο την φόρμα του ξίφους. Οι σκαραβαίοι αποτελούν τα τελευταία χρόνια χαρακτηριστικό της ιδιότυπης δουλειάς του καλλιτέχνη, που χρησιμοποιεί έντομα (π.χ. σκαθάρια, ψύλλους, αράχνες, κάμπιες κ.α.) ως βασικό υλικό στα έργα του, από τα πρώτα χρόνια της καλλιτεχνικής του δραστηριότητας.

Σχετικά με τα μηνύματα που θέλει να μεταδώσει ο Jan Fabre με την τελευταία του έκθεση: Η δουλειά του αυτή αποτελεί ένα σχόλιο για την σχέση ανάμεσα στην ανθρώπινη ύπαρξη και στους σκαραβαίους ως ιερά σύμβολα αρχαίων θρησκειών (π.χ. Αίγυπτος) και τη σχέση τους ανάμεσα στη θρησκεία (σταυρός) και το ξίφος (μέσο επιβολής στον αντίπαλο). Κυρίαρχη ιδέα που διακατέχει όλα τα έργα είναι ο αέναος κύκλος της ζωής, του θανάτου και της αναγέννησης των έμβιων. Χρησιμοποιεί τα μικρά έντομα για να αναδείξει την σημασία αντιφατικών συναισθημάτων όπως είναι το βασανιστήριο και η απόλαυση.

Η Revate Puvogel εξηγεί αυτή την αμφισημία στο έργο του Βέλγου δημιουργού και εντομολόγου: “Τα έντομα αναπτύσσουν την αντίθεση ανάμεσα στην γεμάτη ενέργεια ζωή και την μοιραία ακινησία του θανάτου. Καθώς τα περιβλήματα των έργων δημιουργούνται από έντομα, η αντίθεση τονίζεται ακόμη περισσότερο: Με το ευκίνητο πέταγμά τους, τις ευαίσθητες κεραίες και τα πανέμορφα σώματά τους, που μπορούν ταυτόχρονα να έρπουν και να πετάνε, μπορούν να είναι η επιτομή της ομορφιάς και της σοφίας αλλά συγχρόνως η απρόβλεπτη συμπεριφορά τους, το δηλητήριο και η επίθεση σε σμήνη μπορούν να προκαλέσουν αρρώστιες, δυστυχίες, ακόμη και τον θάνατο. Ο θάνατος είναι πανταχού παρών στο έργο του Fabre. Η εφήμερη ύπαρξη των εντόμων, μας βοηθά να συμφιλιωθούμε με αυτόν”.

Ο Jan Fabre συνδυάζει την καλλιτεχνική έμπνευση με τα επιστημονικά συμπεράσματα που του παρείχε η μακρόχρονη παρατήρηση των εντόμων, στο μικρό του εργαστήριο. Έχει ήδη αφήσει πίσω του σημαντικό έργο, παγκόσμια αναγνωρίσιμο εξαιτίας της ιδιομορφίας του. Γεννημένος στην Αμβέρσα το 1958, απόφοιτος της Βασκικής Ακαδημίας Καλών Τεχνών και του Κρατικού Ινστιτούτου Καλών Τεχνών, έχει παρουσιάσει τα δημιουργήματά του, σε μουσεία και αίθουσες τέχνης, σε όλο τον κόσμο.