Ruins of a Holocaust: The old Preveli Monastery

Πιστεύω ότι η στήλη Mystic Places of Reality του περιοδικού Bloodcult εξάπτει τη φαντασία και δίνει εικόνα στις σκέψεις, ενώ ταυτόχρονα ικανοποιεί την περιέργεια για το άγνωστο. Κάποιοι ίσως να αναρωτηθούν γιατί αναφέρεται κυρίως στο νομό Ρεθύμνης. Ο λόγος είναι ότι οι τοποθεσίες αυτές δεν είναι γνωστές σε πολλούς, οπότε δεν μπορούν να εντοπιστούν εύκολα. Βέβαια μερικές από αυτές έχουν βρεθεί και τυχαία! Πάντως θα ήταν άσκοπο να επισκεφθούμε κάποιον άλλο νομό, ψάχνοντας στην τύχη. Η επίσκεψή μου στο παλιό μοναστήρι Πρέβελη έγινε μια βροχερή μέρα του χειμώνα.

Ιστορικές πληροφορίες

Το χωριό ονομάζεται Κάτω Πρέβελης και βρήκε την ακμή του λίγο πριν τον Τουρκικό ζυγό. Καταλήφθηκε από τους Τούρκους, οι οποίοι και το κατέστρεψαν για πρώτη φορά. Εκείνο τον καιρό, το χωριό αυτό ανήκε στην μοναστηριακή περιουσία και κατοικούνταν από μερικούς μοναχούς. Είναι περίπου ένα χιλιόμετρο μακριά από το σημερινό μοναστήρι. Στις επαναστάσεις έπαιξε σημαντικό ρόλο, γιατί φιλοξενούσε φρουρά. Πυρπολήθηκε το 1821 από τους Τούρκους, και μαζί με αυτό καταστράφηκαν σημαντικά αρχαία έγγραφα και κειμήλια. Πυρπολήθηκε για δεύτερη φορά το 1867 από τον Ρεσίτ Πασά και καταστράφηκε ότι είχε πλέον απομείνει. Δυο καλόγεροι παλουκώθηκαν με τη γνωστή ανασκολοπική μέθοδο που χρησιμοποιούσε ο Vlad Tepes. Μετά από σύντομο χρονικό διάστημα ανακαινίστηκε. Το 1941 λεηλατήθηκε από τη Γερμανική φρουρά. Αναφέρεται μάλιστα ότι έκλεψαν όλες τις προμήθειες, ξήλωσαν τα πάντα και άφησαν μόνο γυμνούς τοίχους. Επιπλέον, ανέκριναν και φυλάκισαν μοναχούς, και προξένησαν πολλές υλικές ζημιές στα κτίσματα που διακρίνονται ως σήμερα. Στη συνέχεια οι μοναχοί μετακόμισαν στο νέο μοναστήρι, και το παλιό εγκαταλείφτηκε.

Η Επίσκεψη

Λίγο πριν αρχίσω να κατηφορίζω προς την κρυφή κοιλάδα όπου βρίσκεται το χωριό, ομίχλη άρχισε να απλώνεται από τα γύρω βουνά. Το θέαμα ήταν ονειρικό. Καθώς η ομίχλη πύκνωνε, νόμιζες ότι θα πνιγείς μέσα της. Ήταν τέλη Δεκεμβρίου και το χιόνι είχε αρχίσει να σκεπάζει τις κορυφές των βουνών. Φυσούσε ένας απαλός παγωμένος αέρας και επικρατούσε απόλυτη σιγή. Ατμόσφαιρα νεκροταφείου… Καθώς προχωρούσα, μια ταμπέλα πάνω στο συρματόπλεγμα, που έγραφε Απαγορεύεται η είσοδος: μοναστηριακή περιουσία, με επανέφερε στην πραγματικότητα. Περνώντας το συρματόπλεγμα αντίκρισα έναν σπασμένο σταυρό… Κατηφορίζοντας ακόμα περισσότερο, βρέθηκα πιο κοντά στα ερείπια του παλιού χωριού. Μετά από λίγο ήμουν ανάμεσα σε χαλάσματα, σε σπίτια χωρίς σκεπές, σε σπίτια με τα σημάδια της λεηλασίας το παρελθόντος. Τοίχοι μαυρισμένοι από το ολοκαύτωμα και από τη φθορά του χρόνου. Χορτάρια, βρύα και μικρά δέντρα είχαν φυτρώσει στο εσωτερικό των γκρεμισμένων σπιτιών. Η μυρωδιά του σάπιου – από τη βροχή – ξύλου αναδυόταν από τα γκρεμισμένα σπίτια.

Η περιέργειά μου ήταν μεγάλη, οπότε έψαξα όλο το χωριό για να βρω το σπίτι του τελευταίου καλόγερου, που αναφέρεται ότι όταν πέθανε, έμειναν τα ξύλα που είχε μαζέψει για να ζεσταθεί, δίπλα στο τζάκι. Πράγματι παρέμεναν ακόμα εκεί! Μερικά σπίτια παρέμεναν ολόκληρα και μέσα αποτελούνταν από πέτρινο πάτωμα και ξύλινες εσωτερικές σκάλες. Καθώς εισχωρούσα βαθύτερα μέσα στο χωριό, αντίκρισα τη μικρή πλατεία στο κέντρο του. Περιτριγυριζόταν από τις πέτρινες καμάρες κάποιων σπιτιών, ενώ στο κέντρο βρισκόταν μια μικρή εκκλησία, που δυστυχώς ήταν κλειδωμένη. Από τις καμάρες και τους μισογκρεμισμένους τοίχους κρεμόντουσαν κισσοί και διάφορα άλλα αναρριχητικά φυτά. Μόνο ο αέρας ακουγόταν και το θρόισμα των φύλλων. Η ατμόσφαιρα ήταν βαριά… Φαντάστηκα ότι αν ηχούσε η καμπάνα, θα μου έδινε το ίδιο συναίσθημα που ένιωσα όταν πρωτο-άκουσα το τραγούδι “Black Sabbath”. Στάθηκα για λίγο στην πλατεία και στη συνέχεια άρχισα να ψάχνω για τα υπόλοιπα σημεία, για τα οποία είχα διαβάσει στα βιβλία που αναφέρονται στη βιβλιογραφία στο τέλος του άρθρου.

Περπάτησα ανάμεσα σε χαλάσματα, μέσα σε πέτρινα μονοπάτια και δίπλα από σκελετωμένα δέντρα, όμως το θέαμα της μικρής πλατείας με συνεπήρε και γι αυτό ξαναγύρισα. Έμεινα για λίγο ακόμα εκεί, προσπαθώντας να αναβιώσω νοητά την ιστορία αυτού του μέρους. Αρχικά μου ήρθε μια εικόνα από ξέγνοιαστο κόσμο που μαζεύεται τα καλοκαιρινά βράδια στην πλατεία για μια ωραία συντροφιά, ενώ μετά από λίγο μια άλλη, που φαντάστηκα τα σπίτια να καίγονται. Φωτιές να ξεπροβάλουν από τα παράθυρα των σπιτιών και πτώματα στο έδαφος, των οποίων το αίμα να αναμειγνύεται με το νερό της βροχής, και οι καμπάνες να ηχούν πένθιμα. Έβρεχε, σκοτείνιαζε και είχε έρθει η ώρα της επιστροφής. Ρίχνοντας μια τελευταία ματιά, ένιωσα ένα συναίσθημα τρόμου, χωρίς να ξέρω το γιατί… Ήταν η ώρα που βασιλεύει το σκοτάδι…

Βιβλιογραφία

Μ. Παπαδάκης, Το μοναστήρι του Πρέβελη (1978)

Μ. Ανδριανάκης, Ιερά μονή Πρέβελη (1998)